شب قدر؛ چه فرخنده شبی - کانون هادیان امت (مسجد امام هادی قم)
ماه مبارک رمضان با ارزشها و برکاتش بر ما جاری است و هر کس به قدر پیمانه خویش می تواند از این رود جاری پربرکت بهره گیرد و بی تردید سرچشمه این رود آسمانی را می توان در شب قدر یافت .از آیات قرآن به خوبی استفاده می شود که قرآن کریم در ماه مبارک رمضان نازل شده است: " شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن. (بقره /185 ) و ظاهر این تعبیر آن است که تمام قرآن در این ماه نازل گردید. و در نخستین آیه سوره قدر می افزاید: " انا انزلناه فی لیلهِ القدر، ما آن را در شب قدر نازل کردیم". نزول قرآن در شب قدر همان شبی که مقدرات و سرنوشت انسان ها تعیین می شود دلیلی بر سرنوشت ساز بودن این کتاب بزرگ آسمانی است.
اما در این مورد که بر اساس تاریخ، قرآن کریم طی23 سال بر پیامبر اسلام نازل شده و مغایرت آن با آیات قرآنی، بسیاری از محققان گفته اند قرآن کریم دارای دو نزول بوده است، یکی دفعی و در یک شب تمام آن بر قلب پیامبر نازل شد و دیگر تدریجی که طی23 سال انجام شده است.
لیله` القدر خیر من الف شهر؛ شب قدر شبی است که از هزار ماه بهتر است. این تعبیر نشان می دهد که عظمت این شب به قدری است که حتی پیغمبر اکرم(ص) با آن علم وسیع و گسترده اش قبل از نزول این آیات به آن واقف نبود. سلام هی حتی مطلع الفجر؛ شبی است آکنده از سلامت و خیر و رحمت تا طلوع صبح. هم قرآن در آن نازل شده و هم عبادت و احیاء آن معادل هزار ماه است، هم خیرات و برکات الهی در آن شب نازل می شود، هم رحمت خاصش شامل حال بندگان می گردد و هم فرشتگان و روح در آن شب نازل می گردند. بنابراین شبی سراسر خیر و برکت و رحمت است.
شب قدر به این جهت " قدر" نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین می شود، شاهد این معنی سوره دخان است که می فرماید: " انا انزلناه فی لیله` مبارکه` انا کنا منذرین فیها یفرق کل امر حکیم"؛ ما این کتاب مبین را در شبی پر برکت نازل کردیم و ما همواره انذار کننده بوده ایم، در آن شب که هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین می گردد( دخان/3 و4) این بیان هماهنگ با روایات متعددی است که می گوید: در آن شب، مقدرات یک سال انسانها تعیین می گردد و از ارزاق و سرآمد عمرها، و امور دیگر در آن شب مبارک تعیین می شود. البته این امر هیچگونه تضادی با آزادی اراده انسان و مسأله اختیار ندارد چرا که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگی ها و لیاقت های افراد و میزان ایمان و تقوا و پاکی نیت و اعمال آنها است. یعنی برای هر کس آن مقدر می کنند که لایق آن است، یا به تعبیر دیگر زمینه هایش از ناحیه خود او فراهم شده و این نه تنها منافاتی با اختیار ندارد؛ بلکه تاییدی بر آن است.