«جرج جرداق» نویسنده مسیحی و از پژوهشگران بنام لبنان با نگارش کتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» علاقه خود را به شخصیت امام علی(ع) و زندگی و اندیشه او ابراز کرده است.
وی در کتاب پنج جلدی که «هادی خسروشاهی» آن را با عنوان «امام علی (ع) صدای عدالت انسانی» به فارسی ترجمه و چاپ کرده، عاشقانه به تفکر انسانی و دوران زمامداری نخستین امام شیعیان پرداخته است. علی و حقوق بشر، علی و انقلاب فرانسه، علی و سقراط، علی و عصر او، علی و ملیت عرب پنج جلد کتاب «صوت العداله الانسانیه» است که جرج جرداق مسیحی بهترین سال‌های جوانی‌اش را صرف تحقیق و نگارش آن کرده است.
جرداق که سال 1926 در شهر مرجعیون در جنوب لبنان متولد شد، می‌گوید: ابتدا برادرم «فواد جرداق» از شاعران معروف عرب، کتاب نهج البلاغه را به من داد و به مطالعه عمیق آن تشویقم کرد. نهج‌البلاغه را که خواندم عاشق ادبیات، حالات، شخصیت و اندیشه امام علی (ع) شدم و پس از آن به تحقیق و مطالعه هر کتابی از نویسندگان اهل سنت و شیعه پرداختم که درباره ایشان نوشته بودند.
این پژوهشگر مسیحی می‌گوید: با مطالعه این کتاب ها مجذوب انسانیت امام علی (ع) و توجه و اعتنای او به حقوق انسان شدم و تصمیم گرفتم کتاب صوت العداله الانسانیه را بنویسم.
جرج جرداق در جایی درباره شخصیت علی (ع) می‌گوید: اگر بخواهید آب یک حوض را متلاطم کنید، با دست خود می‌توانید، اما اگر استخری بزرگ باشد، نمی‌توان آن را با دست متلاطم کرد، باید سنگی بزرگ به وسط استخر انداخت تا متلاطم گردد. اگر دریاچه‌ای باشد، به واسط سنگ نمی‌شود آن را متلاطم کرد، باید کوهی در آن بیفتد تا متلاطم شود. در این عالم هر آبی قابل تلاطم است، اما من اقیانوس پهناور و عظیمی می‌شناسم و آن اقیانوس وجود علی است که هیچ چیز نتوانست آن را متلاطم سازد، به غیر از دو چیز: یکی آه مظلوم و دیگری خوف خدا در دل شب.

همچنین "میخائیل نعمیه" نویسنده متفکر عرب مسیحی می‌گوید: هیچ مورخ و نویسنده‌ای هر اندازه هم که از نبوغ برخوردار باشد نمی‌تواند سیمای کاملی از انسان بزرگی مانند پیشوای ما علی(ع) را حتی در هزار صفحه ترسیم کند.

"ابن ابی الحدید" از علمای اهل سنت نیز در کتاب شرحی بر نهج البلاغه می‌نویسد: فصاحت را ببین که چگونه مهار خود را به این مرد ( حضرت علی) سپرده است. نظم عجیب الفاظ را تماشا کن! یکی پس از دیگری می آیند و در اختیار او قرار می گیرند. مانند چشمه ای که از زمین می جوشد. سبحان الله جوانی در شهر مکه بزرگ می شود، با هیچ حکیمی برخورد نکرده ، اما سخنانش در حکمت ، بالاتراز افلاطون و ارسطو و سقراط است.
وی می‌گوید: دانش تفسیر، از او سرچشمه گرفته و از تعالیم او دامن گشوده است، گرچه عده‌ای سعی کردند که برتری و مقام او را کتمان کنند. اما او چون خورشیدی است که با کف دستها پوشیده نمی شود و مانند روشنایی روز است که چشمهای بینا آن را درک می کنند.

همچنین "محمد عبده" از علمای بزرگ اهل سنت و شارح کتاب نهج البلاغه در سخنی می‌گوید: از کلمات علی نه فقط روح بلاغت، فصاحت و حکمت را می توان مشاهده کرد، بلکه اعجاز را می توان دید. آن بزرگوار گاهی با کلمات خود انسان را به ملکوت اعلی سیر می دهد و زمانی متوجه اوضاع مادی می‌سازد. او شجاعت و صلابت را به نحوی مجسم می‌سازد که پشت مردان بی باک را به لرزه در می‌آورد. در مقابل، رحم و شفقت را به گونه‌ای بیان می‌کند که قلب هر مخلوق سنگدلی هم اندوهگین می‌شود.

نویسنده مشهور مسیحی "امین نخله" خطاب به شخصی که از وی خواسته بود چند کلمه از سخنان علی (ع) را برگزیند تا وی در کتابی گردآوری و منتشر سازد، می‌گوید: از من خواسته‌ای که کلماتی از گفتار حضرت علی(ع) را انتخاب کنم تا آن را در کتابی منتشر سازی. من با مسرت کتاب با عظمت نهج البلاعه را ورق زدم. به خدا نمی‌دانم چگونه از میان کلمات علی (ع) مطالبی را انتخاب کنم. حتی نمی‌دانم چگونه کلمه‌ای را از کلمه دیگر جدا سازم. این کار درست مثل این است که دانه یاقوتی را از کنار دانه یاقوت دیگر بردارم. سرانجام من این کار را کردم، در حالیکه دستم یاقوت‌های درخشنده را پس و پیش می‌کرد و دیدگانم از تابش نور آنها خیره می‌شد. به یاد داشته باش که این کلمات فقط پرتوهایی از نور بلاغت کلام امام علی (ع) است.

همچنین "عبد الفتاح عبد المقصود" نویسنده مصری می‌گوید: من همواره اخلاق و موهبت‌های الهی و آنچه را که تشکیل دهنده شخصیت است، مقیاس شناختن عظمت انسانی قرار می دهم، از اینرو بعد از محمد(ص) کسی را ندیده ام که شایسته باشد پس از او قرار گیرد یا بتواند در ردیف او باشد. این واقعیتی است که حقایق تاریخ گویای آن است. امام علی برترین مردی است که روزگار تا پایان عمر خود، چون او نزاید و اوست که اخبار و گفتارش برای هدایت طلبان چون شعاعی می درخشد. او مجسمه‌ای از کمال است که در قالب بشریت ریخته شده است.

"عبدالوهاب حمورا" استاد دانشگاه قاهره در سخنی می‌گوید: نهج‌البلاغه، شامل همه آن چیزهایی است که پژوهشگران بزرگ، اساتید اخلاق، فلسفه، دانشمندان و سیاستمداران پرهیزکار می توانند بگویند یا بنویسند. محتوای نهج البلاغه به خوبی نشان می دهد که این اثر جاودانه از اندیشه بی نظیر امام علی (ع) تراوش یافته است.

حضرت علی (ع) به عنوان یک شخصیت دینی هویت خاصی را به تاریخ ادبیات ما بخشیده است و کمتر شاعری در ادبیات فارسی سراغ داریم که از جلوه‌های شخصیتی جناب ایشان اثر نپذیرفته باشد و این اثرپذیری به یک بخش ویژه از تاریخ ادبیات منحصر نمی‌شود. واقعه شگفت‌انگیز غدیر ، داستان کندن در خیبر، عفو دشمن در اوج خشم و شهادت ایشان در محراب و گلگون کردن روی ماه مبارک رمضان با خون‌شان همه و همه فراز‌های بلند ادبیات ایران را تشکیل می‌دهند.

تأثیر نهج‌البلاغه بر ادبیات
-------------------------------
ما در تاریخ آثاری داریم که از لحاظ محتوی بسیار قوی هستند اما به لحاظ پیچیدگی و عدم سادگی و فصاحت تاثیرگذار نبوده‌اند. همچنین آثاری داریم که به لحاظ زیبایی و فصاحت یا لفظ بسیار زیبا بوده‌اند اما فاقد یک محتوای قوی و با ارزش بوده‌اند. اما در نهج البلاغه ما شاهد اثری هستیم که هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ لفظ بسیار قوی و زیباست.
محمد مهدی جعفری محقق و استاد دانشگاه شیراز، در باب زیبایی شناسی نهج البلاغه و تاثیر آن بر شعر وادبیات فارسی می‌گوید: شعرای ما از رودکی گرفته تا شعرای معاصر هم به نوعی تحت تاثیر نهج البلاغه بوده‌اند. دیباچه گلستان سعدی تحت تاثیر خطبه اول نهج‌البلاغه است. نهج‌البلاغه بر ادبیات عرب و ادبیات فارسی توأمان تأثیر گذاشته است.
تاثیر فراوان نهج‌البلاغه بر حافظ شیرازی ، جامی ، وحشی بافقی و نیما یوشیج به عنوان شعرایی که از نهج‌البلاغه تاثیر پذیرفتند، انکارناپذیر است. در کل می‌توان گفت که هم ادبیات عرب و هم ادبیات فارسی تحت تاثیر نهج البلاغه بوده‌اند.
نهج البلاغه از نظر زیبایی‌شناختی نیز بر شعر و هنر و ادب فارسی تأثیر گذار بوده است. از این رو بسیاری گفته‌اند که سید رضی تنها آن بخش از سخنان علی (ع) را گردآوری کرده است که از لحاظ زیبایی شناختی در اوج قرار دارند. از نظر امام علی (ع) زیبایی به کلامی گفته می‌شود که عوام آن را می‌فهمند و خواص آن را می پسندند.
چهار ویژگی اصلی بلاغت نهج البلاغه، عبارتند از : تشبیه ، استعاره ، کنایه ، و مجاز و تمثیل که به وفور در آن یافت می‌شوند. عمده اشعار واوج تاثیرگذاری آنها غیر مستقیم بوده‌اند.

تأثیر حضرت علی بر شاعران فارسی
--------------------------------------------
علاوه بر ادبیات رسمی ایران زمین، نمود شخصیتی آن بزرگوار در اشعار بسیاری از شاعران مدیحه سرا نیز تجلی بسیار دارد و شاعران قصیده‌سرا و غزل‌سرای ایران نیز هر یک به نحوی سعی در بازگو کردن قطره‌ای از آن دریا برآمده‌اند.
این تاثیر‌پذیری را از سوی شاعرانی مثل کسائی مروزی، سنایی، فردوسی و مولانا بارزتر است. مجموعه‏ای از سروده‏های شاعران بزرگ ایرانی مانند ناصرخسرو، شهریار، هاتف اصفهانی، ملک الشعرای بهار و محتشم کاشانی درباره شخصیت، فضایل و مناقب امام علی (ع) است.
مولانا نظر بر رحمت للعالمین بودن مولا ایشان را ابر دائمی فرهنگ ایرانی و اسلامی و بشری معرفی می‌کند و با تعابیری چند که از شخص مولوی بر می‌‌آید چون سپاه اشکن، شیر حق بودن، کد خدای آفتاب و حاجب حق، جملگی برای حق بودن و از او یاد می‌کند.
علاوه بر اشعار مولانا در خصوص قرآن‌کریم، ارادت این شاعر را هم به خاندان عصمت و طهارت می‌توان در سروده‌هایش نظاره کرد که جلوه بارز آن را می‌توان در دفتر اول اشعار این شاعر درباره حضرت علی(ع) مشاهده کرد.
بیشترین اثر‌پذیری ادبیات از حضرت علی(ع) را در گستره ادبیات پهلوانی است و در این رابطه می‌گویند استعداد و علاقه ایرانیان به مظاهر ملی و اسطوره‌‌ای همچنان که سبب آفرینش شاهنامه شده است و رستم اسفندیار را نام بردار کرده است در پهنه‌ای دیگر با گسترش تمایلات مذهبی حضرت علی(ع) را جایگزین پهلوانان اسطوره قرار میدهد. مقابل قرار دادن شیر خدا و رستم دستان در برابر هم و برتری دان حضرت علی(ع) که نخستین بار در غزلیات مولانا نمود پیدا می‌کند تنها یک آغاز است به گونه‌ای که می‌توان گفت در ادبیات پهلوانی و حماسی ایران حضرت علی(ع) بعد از ابن حسام خسوی و با سرودن خاوران نامه ابن حسام ادبیات شیعی اوج می‌گیرد و از این پس در بسیاری از حماسه‌های دینی چهره حضرت علی‌(ع) به عنوان نماد پیوند ملیت و هویت دینی در ادبیات حماسی ایران مطرح می شود.
صاحب کتاب «فرهنگ اساطیری و اشارات داستانی در ادبیات فارسی» 10 تا 12 مثنوی قرایی را که در شرح جنگ‌ها، مناقب، بزرگواریهای آن حضرت است دائر بر همین مساله «تلفیق دین و ملیت» می‌داند و می‌گوید: اگر چه این داستان‌ها که در ادبیات حماسی پیدا شده بسیاری در واقعیت به وقوع نپیوسته است اما محوریت حضرت امیر(ع) به عنوان پهلوانان ملی و مذهبی جای تامل بسیار دارد و ناشی از علاقه‌مندی ایرانیان به این انسان کامل است به گونه‌ای که آفرینندگان این اشعار حضرت علی(ع) را مظهر تلفیق ایران و اسلام و سخنگوی ضمیر جامعه، می‌شناسانند و تمام آمال و آرزوهای ملت را در وجود آن حضرت خلاصه می‌کنند.

نگاه اسطوره‌ای به علی (ع)
-----------------------------------
همچنین محمد مهدی جعفری می‌گوید: «صاحب نظران در نحوه برخورد شاعران با حضرت علی (ع) ، آنها را به سه دسته تقسیم کرده و گفته اند : دسته نخست علی(ع) را تاحد خدا بالا بردند و گفتند علی ( ع ) همان خداست. این دسته نگاه اسطوره‌ای به علی داشتند . دسته دوم نگاهی نیمه اسطوره ای و نیمه تاریخی و دسته سوم نگاهی کاملا تاریخی به او داشتند. در دوره صفویه نگاه اسطوره‌ای به ایشان تقویت شد اما در دوره معاصر دکتر شریعتی این نگاه را تاریخی و زمینی‌تر کرد.
حتی در دوره پهلوی که به مساله دین و دینداری توجه نمی‌شد، تاثیر‌پذیری شاعران از حضرت علی(ع) کم نشد به‌گونه‌ای که در همین دوره شاعران بسیاری در این‌باره اشعاری سروده‌اند.
بعد از انقلاب نیز انقلاب اسلامی ذوق بسیاری از شاعران را برانگیخت و موجب خلق منظومه‌ها و سروده‌های درخشانی گردید که سر بلندی ادبیات معاصر را رقم می‌زند.»

غدیر در ادبیات فارسی
----------------------------
همچنین غدیریه‌های شعر فارسی یک جریان بسیار دامنه‌دار در ادبیات فارسی است و کوشش دکتر علی موسوی گرمارودی و احمد بیرجندی را در جمع‌آوری غدیریه‌ها کاری ستودنی است که نیازمند تحلیل و بررسی خاص خود است.
چنانکه از ادبیات صوفیه برمی‌آید هر عارفی خود را به پیری نسبت می‌دهد و خود را به پیری منتسب می‌کند که خرقه از او دریافت کرده و در این سلسله بسیاری ازفرق عرفانی، سند خرقه خود را به حضرت علی(ع) می‌رسانند.
امام علی ( ع ) شخصیتی است که ایرانیان نه فقط برای این که شیعه و پیرو ایشان هستند، او را دوست دارند بلکه به دلیل صفات بارزی به او احترام و ارادت دارند .